ယုံနိုင်ပါ့မလား။ အီသာဘူမကြီး Gas ခများကြောင့် ၃၀၀U ပျက်ကျခံရပြီး နောက်ပြန်လှည့်ရင် ETH ပစ္စည်းတွေ နှစ်ဆချဲ့ထည့်ရန်လုပ်ခဲ့တယ်။ ငါက အဲ့ဒီ “ရူးသွပ်သူ” ကစားသမားပဲ။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၅ ရက် မနက်ခင်း၊ ငါ OpenSea မှာ BAYC ကြမ်းပြင်ကို လုပ်ခဲ့တယ်၊ Gas ခများ ၂၂၀ gwei အထိ တက်လာပြီး ပိုက်ဆံအိတ်က အနီရောင်ဖြစ်နေတယ်၊ သွားတုန်ချင်စွာ ၁၉၈U ကို ရိုက်ချခဲ့တယ်၊ ရလဒ်အနေနဲ့ ငွေပေးချေမှု ၄ နာရီ ရပ်နေခဲ့ပြီး ဘာမှ မလှုပ်ရှားခဲ့ဘူး —— အဲ့ဒီအချိန်က ရှေးကျတဲ့ ယှဉ်ပြိုင်စည်းမျဉ်း ဖြစ်နေသေးတယ်။ ဘလောက် ၁၂၉၆၅၀၀၀ တစ်ခု အတည်ပြုပြီးနောက်၊ လန်ဒန်ဟတ်ဖော့ခ်က စတင်လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး၊ ဆယ်မိနစ်အကြာ တူညီတဲ့ ဦးစားပေး Gas က ၁၁ gwei ပဲ ရှိတယ်၊ ငါ အုပ်စုမှာ အော်ဟစ်ခဲ့တယ်။ “ဒီချိန်း အသက်ရှင်ခဲ့တယ်လား။”
 
အဓိက ထူးခြားချက်တွေ တိုက်ရိုက် ပေးလိုက်တယ်။EIP-1559 က Gas ခများကို “မှန်းဆယှဉ်ပြိုင်မှု” ကနေ “ရှင်းလင်းတဲ့ စျေးနှုန်း + ဖျက်ဆီး” အဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့တယ်၊ ပိုကုန်ခဲ့တဲ့ ပိုက်ဆံ အလိုအလျောက် ပြန်ပေးတယ်။ EIP-3238 က “ခက်ခဲမှု ဗုံး” ကို နှောင့်နှေးခဲ့တယ်၊ ပေါင်းစည်းမှုကို ၁၄ လ သက်တမ်း တိုးခဲ့တယ်။ ၄ နှစ်အတွင်း ၄၃၁ သန်း ETH ကို မီးရှို့ခဲ့တယ် (၁၅၀ ဘီလျံ ဒေါ်လာ တန်ဖိုး)၊ ETH က သုံးလေလေ နည်းလေလေ။ သတ္တုရှင်တွေ စကားများပြီး ပြောင်းလဲခဲ့တယ်၊ အခု L2 လှည့်ကွက်ခများ နိမ့်ကျလွန်း ၀.၀၁U။ ဒီစာစီစာကို ပုဂ္ဂိုလ်ရေး အတွေ့အကြုံ ဖြစ်တယ်၊ တစ်ယောက်တည်း မအော်ချင်ဘူး မစိမ်းချင်ဘူး၊ အဲ့ဒီနှစ်က ကျရောက်ခဲ့တဲ့ ကျောက်ကပ်၊ ရရှိခဲ့တဲ့ ပိုက်ဆံ၊ နားလည်ခဲ့တဲ့ ယုတ္တိ အားလုံးကို ပေးလိုက်တယ်၊ တက်ရန် မလိုချင်ရင် ကိုယ်တိုင် ဆုံးဖြတ်ပါ။

ဟတ်ဖော့ခ်နေ့မှာ။ ၃၀၀U ဆုံးရှုံးပြီး အုပ်စုကနေ ထွက်ခွာချင်ခဲ့ပေမယ့် ဖျက်ဆီးမှု ဒေတာက အံ့အားသင့်စေပြီး ထည့်ရန်လုပ်ခဲ့တယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၅ ရက် ညနေ၊ ငါ ရှေးကျ Gas ယန္တရားရဲ့ ကျောက်ကပ်ကို အရသာ ခံစားခဲ့တယ်။ BAYC ကို လုပ်ဖို့ ၁၉၈U ကုန်ခဲ့ပြီး ရပ်နေခဲ့ရင်တောင် ရှိတယ်၊ အရင်လ များလွန်း USDC ၃၀၀၀U ကို ပိုဆိုးတယ် —— စိတ်လှုပ်ရှားမှုမှာ ၄၂၀ gwei ကို ထုတ်ခဲ့တယ်၊ ရလဒ်အနေနဲ့ တကယ်သာ ၄၇ gwei ပဲ သုံးခဲ့တယ်၊ ပိုပေးခဲ့တဲ့ ရာချီ U တွေ တိုက်ရိုက် ရေလွှမ်းခဲ့တယ်၊ ဒါကြောင့် ငါ ကွင်းစုနှစ်ခု ထွက်ခွာခဲ့တယ်။
 
ဟတ်ဖော့ခ်တစ်ခု စတင်လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီးနောက်၊ ပြောင်းပြန်လှည့်မှု ရုတ်တရက် ရောက်လာတယ်။ MetaMask က တိုက်ရိုက် “အခြေခံ ခများ (Base Fee)” ကို ပြခဲ့တယ်၊ မှန်းဆမလိုတော့ဘူး၊ ၂-၃ gwei လေးခများ ထည့်ရုံနဲ့ စီးဆင်းနိုင်တယ်၊ ပိုကုန်ခဲ့တဲ့ ပိုက်ဆံ အလိုအလျောက် ပြန်ပေးနိုင်တယ်။ ငါ အဆင့်မြှင့်ပြီးနောက် ပထမဆုံး ငွေပေးချေမှု အတွက် ၂၀U အပေါ်ဆုံး ကန့်သတ်ချက် သတ်မှတ်ခဲ့တယ်၊ တကယ်သာ ၆.၈U ပဲ ကုန်ခဲ့တယ်၊ ၃ မိနစ်အကြာ ၃.၂U က ပိုက်ဆံအိတ်ကို ပြန်ရောက်လာတယ်၊ ဒီ လုပ်ဆောင်ချက်က အရင်က အိပ်မက်မက်ခဲ့ဖူးဘူး။
 
ငါ့ကို ပိုစိတ်လှုပ်ရှားစေတာ ဖျက်ဆီးမှု ဒေတာ ပဲ။ ငါ ultrasound.money ကို တစ်ညလုံး ကြည့်နေခဲ့တယ်၊ ဟတ်ဖော့ခ်ပထမဆုံး နာရီ မှာ ၂၁၃ မိတ်သန်း ETH ကို မီးရှို့ခဲ့တယ် (အဲ့ဒီအချိန်က ၅၆ သိန်း ဒေါ်လာ တန်ဖိုး)၊ ETH စီးဆင်းမှု ပမာဏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း လျော့နည်းလာတာ ကြည့်ရင်း၊ ငါ ရုတ်တရက် နားလည်လာတယ်။ ဒီ ငွေကြေး နောက်ပိုင်း တကယ်ပဲ တန်ဖိုး ပိုများလာနိုင်တယ်။ အဲ့ဒီနေ့ ငါ ETH ပစ္စည်း ကို ၂၀% ကနေ ၄၀% အထိ မြှင့်ခဲ့တယ်၊ နောက်ပိုင်း ဒေတာ တွေ ကြည့်ရင်း ပိုယုံကြည်လာတယ်၊ ဖြည်းဖြည်း အခု ၅၅% အထိ ရောက်ခဲ့တယ်။

EIP-1559 က ဘယ်လောက် ချိုလဲ။ ၄ နှစ် မီးရှို့ ၁၅၀ ဘီလျံ ဒေါ်လာ ETH၊ အသစ်သူတွေ မကျောက်ကပ်ခံရတော့ဘူး။

အရင်က အီသာဘူမရဲ့ Gas ခများ က “အသစ်သူ ရိတ်သိမ်း စက်” ပဲ။ သန့်စင်း ယှဉ်ပြိုင်မှု ပုံစံ၊ ဘယ်သူ စျေးနှုန်း မြင့်ရင် ဘယ်သူ ပထမ ဖြစ်တယ်၊ ကွန်ရက် ပိတ်ရင် Gas ခများ တိုက်ရိုက် ကောင်းကင်ကို တက်လာတယ်၊ ငါ့ ဘေးနားက မိတ်ဆွေတွေ အများကြီး ပထမဆုံး ဝင်လာရင် ရာချီ U ရဲ့ လွှဲပြောင်း ခများ ကြောင့် နှောင့်နှေး ခံခဲ့ရတယ်။
 
EIP-1559 က ဒီ ရှုံးနိမ့်စည်းမျဉ်း ကို သေရေး စီရင်ခဲ့တယ်။ အခု MetaMask က လက်ရှိ အခြေခံ ခများ (၂၀၂၅ ခုနှစ် ပျမ်းမျှ ၁၂-၁၅ gwei) ကို အလိုအလျောက် ပြတယ်၊ သင်က လေးခများ ထည့်မလား ဆုံးဖြတ်ရုံပဲ၊ အမြင့်ဆုံး ပေးချေမှု ကန့်သတ်ချက် သတ်မှတ်ပါ၊ ပိုထွက်လာတဲ့ အပိုင်း ၁၀၀% ပြန်ပေးတယ်။ ဒီ နှစ်တွေ ငါ အီသာဘူမ သုံးခဲ့ပြီး၊ နောက်ထပ် ရှုံးနိမ့်သူ မဖြစ်ခဲ့ဘူး၊ အများဆုံး တစ်ကြိမ် ပိုပေး ၁.၅U၊ မိနစ်အနည်းငယ်အတွင်း ပြန်ရောက်လာတယ်။
 
ပိုပြီး ရက်စက်တာ ဖျက်ဆီး အကျိုးသက်ရောက်မှု ပဲ။ ၂၀၂၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ အထိ၊ စုစုပေါင်း ၄၃၁ သန်း ETH ကို မီးရှို့ခဲ့တယ်၊ လက်ရှိ စျေးနှုန်း အရ ၁၅၀ ဘီလျံ ဒေါ်လာ တိုက်ရိုက် စီးဆင်းမှု ကနေ ဖယ်ရှားခဲ့တယ်။ Uniswap တစ်နှစ်မှာ ၂၈ သန်း ETH မီးရှို့ ပံ့ပိုးခဲ့တယ်၊ Jupiter၊ Blur တွေ အသစ် ပလက်ဖောင်း တွေ ပိုပြီး မီးရှို့ ထည့်ခဲ့တယ်၊ တကယ့် ကျဆင်းမှု က စာရွက်စာတမ်း ထဲ ရေးထားတာ ထက် ပိုရက်စက်တယ်။ ငါ လက်ထဲက ETH ကို ကြည့်ရင်း မီးရှို့ ဒေတာ လစဉ် တက်လာတာ ကြည့်ရင်း၊ ဘယ်လို ဘဏ္ဍာရေး ထုတ်ကုန် ယူတာ ထက် ပိုယုံကြည်တယ်။

ခက်ခဲမှု ဗုံး က အီသာဘူမ ကို ဖောက်ချင်ခဲ့တယ်။ EIP-3238 က ၁၄ လ သက်တမ်း တိုးခဲ့တယ်။

လူများစွာ မသိကြဘူး၊ ၂၀၂၁ ခုနှစ် အီသာဘူမ က နွေရာသီ မှာ “သေဆုံး” ခဲ့ဖို့ နီးကပ်ခဲ့တယ်။ အဲ့ဒီ “ခက်ခဲမှု ဗုံး” (ရေခဲ ခေတ် လို့ ခေါ်တယ်) က နှစ်ကုန် မှာ ဖောက်ချင်ခဲ့တယ်၊ အဲ့ဒီအချိန်မှာ ဘလောက် အချိန် ၁၃ စက္ကန့် ကနေ ၁ မိနစ်၊ ၃ မိနစ် အထိ တက်လာမယ်၊ နောက်ဆုံး လုံးဝ ရပ်နေမယ်၊ ETH စျေးနှုန်း တိုက်ရိုက် တစ်ဝက် ပြီး တစ်ဝက် ဖြစ်နိုင်တယ်။
 
အဲ့ဒီအချိန်က အသိုင်းအဝိုင်း Discord မှာ နေ့စဉ် လူတွေ @V ဘုရင် ကို သက်တမ်း တိုးရန် တောင်းဆိုခဲ့တယ်၊ ကံကောင်းစွာ EIP-3238 ရောက်လာခဲ့တယ်၊ ခက်ခဲမှု ဗုံး ကို ၁၄ လ နှောင့်နှေးခဲ့တယ်၊ ၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာ ပေါင်းစည်းမှု အတွက် အဓိက အချိန် ရခဲ့တယ်။ အခု ပြန်ကြည့်ရင်၊ ဒီ ၁၄ လ မရှိရင်၊ အီသာဘူမ က Solana၊ BSC တွေ နိမ့်ကျ ခများ ပလိပ်ချိန်း တွေ က စုံစမ်း ခံခဲ့ရမယ်၊ အခု L2 ရာ ပန်း ပွင့်နေတဲ့ ဂေဟ ဘယ်မှာ ရှိမလဲ။ ငါ အဲ့ဒီ အချက် ကို နားလည်ခဲ့တယ်၊ ဒါကြောင့် စိတ်ချစွာ ထည့်ရန် လုပ်ခဲ့တယ် —— ဒါ ယုံကြည်ချက် မဟုတ်ဘူး၊ အီသာဘူမ လွယ်လွယ် အေးချမယ် ဆိုတာ သိတယ်။

သတ္တုရှင်တွေ စကားများပြီး ပြောင်းလဲ။ ဆစ်ချွန်း သတ္တုရှင် စျေးကွက် အလှည့်ကွက် ရောင်း ဖျက်ဆီး သွားပြီး နောက်ဆုံး နှစ်အလျှောက် ပိုတည်ငြိမ်တယ်။

လန်ဒန် ဟတ်ဖော့ခ်နေ့ မှာ၊ သတ္တုရှင်တွေ ရဲ့ Discord က တိုက်ရိုက် ဖောက်ထွက်ခဲ့တယ်။ အခြေခံ ခများ တစ်ခု ဖျက်ဆီး ခဲ့ရင်၊ သူတို့ နေ့စဉ် ဝင်ငွေ တိုက်ရိုက် ၃၀%-၅၀% လျှော့ချခဲ့တယ်၊ အသေးစား သတ္တုစက် အလုပ်ရှင် တွေ မျက်နှာ ဖုံး “V ဘုရင် ငါ့ ချမ်းသာ လမ်း ဖြတ်ခဲ့တယ်”၊ အချို့ လူ တွေ အီသာဘူမ ကို ဖြတ်ချင်တယ် လို့ ပြောခဲ့တယ်။
 
ဒါပေမယ့် စကားများ ပြန်ပြော၊ လက်တွေ့ ရှေ့ မှာ ဘယ်သူ မှ ပိုက်ဆံ နဲ့ မဆန့်ကျင်ဘူး။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ပေါင်းစည်း ပြီးနောက်၊ သတ္တုရှင်တွေ တွေ ပြောင်းလဲ ခဲ့တယ်၊ ငါ သိတဲ့ ဆစ်ချွန်း အသေးစား သတ္တုစက် အလုပ်ရှင် တစ်ယောက်၊ နောက်ဆုံး ၂၀၀ စက် S19 သတ္တုစက် တွေ ကို ဖျက်ဆီး ရောင်း ခဲ့တယ်၊ နောက်ပြန်လှည့်ရင် Lido နောက်ဆုံး ကို လည်ပတ်ခဲ့တယ်၊ အခု နှစ်အလျှောက် သတ္တုရှာ ထက် ပိုတည်ငြိမ်တယ်၊ လျှပ်စစ် ခများ နဲ့ သတ္တုစက် ချို့ယွင်း မှု ကို စိုးရိမ်စရာ မလိုတော့ဘူး။
 
စိတ်ဝင်စားစရာ က အသေးစား သတ္တုရှင်တွေ ထွက်ခွာ ခဲ့ရင် ကွန်ရက် ကို ပိုပြီး ဗဟိုချက် မရှိ ဖြစ်လာတယ်။ အခု အီသာဘူမ ရှေ့ ၁၀ ခု အတည်ပြု နောက်ဆုံး က ၂၆% ပဲ ရှိတယ်၊ ၂၀၂၁ ခုနှစ် သတ္တုစုလှုပ်ရှား စုစည်း မှု ထက် နိမ့်တယ်၊ လုံခြုံ မှု ပြင်းထန်စွာ မြှင့်တင်ခဲ့တယ်။ ဒါ အဲ့ဒီနှစ်က အဆင့်မြှင့်မှု တွေ ဘယ်လောက် ပညာရှိ လဲ ဆိုတာ သက်သေ ပြခဲ့တယ် —— ရေတိုမှာ သတ္တုရှင်တွေ ကို စော်ကားခဲ့တယ်၊ ရေရှည်မှာ အီသာဘူမ ရဲ့ အနာဂတ် ကို ထိန်းသိမ်း ခဲ့တယ်။

၂၀၂၅ ခုနှစ် စမ်းသပ်မှု။ အဓိက ကွန်ရက် ကို မထိဘူး၊ L2 လှည့်ကွက်ခများ နိမ့်ကျလွန်း ၀.၀၁U၊ တကယ်ချိုတယ်။

အခု ငါ အီသာဘူမ အဓိက ကွန်ရက် ကို အခြေခံ မထိတော့ဘူး၊ နေ့စဉ် ငွေပေးချေမှု၊ DeFi ကစားခြင်း၊ လေကွန်း ရယူခြင်း၊ အားလုံး Arbitrum၊ Base၊ Blast တွေ L2 မှာ လုပ်ဆောင်ခဲ့တယ်၊ လှည့်ကွက်ခများ ၀.၀၁-၀.၁U ပဲ ရှိတယ်၊ အဓိက ကွန်ရက် ထက် ရာချီ ချိုတယ်၊ အမြန်နှုန်း ပိုမြန်တယ်။ တစ်ခါတလေ အဓိက ကွန်ရက် ကို ပြန်လည် လုပ်ရန်၊ Gas ကန့်သတ်ချက် ကောင်းကောင်း သတ်မှတ်ရုံနဲ့ ပြီးတယ်၊ Gas ခများ စိုးရိမ်စရာ မလိုတော့ဘူး။
 
ငါ အခု ETH ပစ္စည်း ၅၅%၊ ယုံကြည်ချက် များလွန်း ကြောင့် မဟုတ်ဘူး၊ ဒေတာ ပြင်းထန်လွန်း ကြောင့်။ ၄ နှစ် မီးရှို့ ၁၅၀ ဘီလျံ ဒေါ်လာ ETH၊ ကျဆင်း ယုတ္တိ ရှိတယ်။ L2 ဂေဟ ပိုပြီး ရင့်ကျက်လာတယ်၊ အသုံးပြုသူ တွေ များလာတယ်။ အတည်ပြု သူ တွေ ပိုပြီး ဖြန့်ကျက်လာတယ်၊ ကွန်ရက် ပိုလုံခြုံတယ်။ ဒါ တွေ အားလုံး တကယ့် တန်ဖိုး တွေ ပဲ၊ လေထု ငွေကြေး ရဲ့ ပန်းချီ မဟုတ်ဘူး။

ပုဂ္ဂိုလ်ရေး နှလုံး ထဲ က။ လန်ဒန် ဟတ်ဖော့ခ်က အီသာဘူမ ရဲ့ “အသက်ရှင် ခွဲစိတ်မှု ဓါး”၊ မရှိရင် စောစော အေးချခဲ့မယ်။

ကွင်း မှာ ၆ နှစ် ရောနှောခဲ့ပြီး၊ ငါ ပန်းချီ များစွာ အဆင့်မြှင့်မှု တွေ တွေ့ခဲ့တယ်၊ ဒါပေမယ့် လန်ဒန် ဟတ်ဖော့ခ်က အီသာဘူမ ကို “သေရန် လိုအပ်တယ်” ကနေ “တိုက်ခိုက် နိုင်တယ်” အဖြစ် ဆွဲခဲ့တယ်။
 
EIP-1559 မရှိရင်၊ အသုံးပြုသူ တွေ စောစော မြင့်မားတဲ့ Gas ခများ ကြောင့် အခြား ပလိပ်ချိန်း တွေ ကို မောင်းချ ခဲ့မယ်၊ အီသာဘူမ အခု ဘယ်သူ မှ မသုံး တဲ့ “ရှေးဟောင်း ပစ္စည်း” ဖြစ်နေမယ်။ EIP-3238 မရှိရင် ခက်ခဲမှု ဗုံး နှောင့်နှေး မှု၊ ပေါင်းစည်း မအောင်မြင်ရင်၊ ETH က လျှပ်စစ် မီး မီး ရှာ နေသေးမယ်၊ လက်ရှိ PoS ကွန်ရက် နဲ့ အလုပ်ဖောက်ဖျက်မှု၊ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်း မှု နဲ့ မယှဉ်နိုင်ဘူး။ အခု ငါတို့ L2 သုံး၊ အမှတ်အသား ရယူ၊ Restaking ကစား နိုင်တာ အားလုံး ၂၀၂၁ ခုနှစ် အဲ့ဒီ လှိုင်း “သတ္တုရှင်တွေ စကားများ၊ အသုံးပြုသူ တွေ ရယ်မောခြင်း” အဆင့်မြှင့်မှု ကြောင့် ပဲ။
 
ဒါပေမယ့် တကယ့် စကားလည်း ပြောရမယ်၊ လန်ဒန် ဟတ်ဖော့ခ်က ပြီးပြည့်စုံ မဟုတ်ဘူး။ ၂၀၂၃ ခုနှစ် တစ်ကြိမ် L2 ပိတ်ဆို့ ပြီး အဓိက ကွန်ရက် ပြန်ရင်၊ Gas ခများ ပြန်တက်လာ ၁၀၀ ကျော် gwei၊ ငါ့ ငွေပေးချေမှု နှစ်ခု ကို ရပ်ခဲ့တယ်၊ ဒါပေမယ့် ဒီ အခြေအနေ အခု တဖြည်းဖြည်း နည်းလာတယ်။ အလုံးစုံ ကြည့်ရင်၊ ဒီ လှိုင်း အဆင့်မြှင့်မှု ရဲ့ အကျိုး က အကျိုး ထက် ကြီးတယ်၊ ငါ အဲ့ဒီနှစ်က ဆုံးရှုံး ၃၀၀U၊ အခု ETH ရဲ့ တက်လာမှု နဲ့ အာမခံ ဝင်ငွေ ကြောင့် စောစော ရယူ ခဲ့ပြီး၊ နှစ်ဆ များစွာ ဖြစ်ခဲ့တယ်။

နောက်ဆုံး တစ်ခွန်း ကြီး တကယ့် စကား။

ငါ ETH ဆရာ မဟုတ်ဘူး၊ ပိုက်ဆံအိတ် ထဲ မှာ ၁၀% BTC၊ ၁၀% SOL ကို ထားခဲ့တယ် ကာကွယ်ရန်၊ ဒါပေမယ့် ETH ပစ္စည်း က အမြင့်ဆုံး ပဲ။ ခံစားချက် ကြောင့် မဟုတ်ဘူး၊ သူ့ ရဲ့ ကျဆင်း ယုတ္တိ၊ ဂေဟ ရင့်ကျက်မှု၊ နဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ် လန်ဒန် ဟတ်ဖော့ခ်က တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ အခြေခံ၊ ရေရှည် ကိုင်ထားရန် ယုံကြည်စရာ ကောင်း လို့ ခံစားရတယ်။