Kripto para ticaretine yeni başlayanlar, “T+0”, “Limitli Emir”, “Kar Al ve Zarar Durdur” gibi kurallar ve terimler karşısında şaşkına dönebilir. Aslında kripto para ticareti ile borsa ticareti arasında birçok temel fark var. Ticaret özelliklerini, işlem prensiplerini ve yaygın terimleri kavramak, sorunsuz işlem yapmanın temelidir. Aşağıda, anahtar bilgi noktalarını sade bir dille derledik, yeni başlayanların hızlıca alışmasını sağlayacak.

Birinci Bölüm: Kripto Para Ticaretinin Beş Temel Özelliği

Geleneksel borsa ticaretine kıyasla, sanal para ticareti belirgin farklılıklara sahiptir, temel özellikler şunlardır:

  • Ticaret Zamanı: Yıl boyu kesintisiz, 24 saat aralıksız ticaret, açılış ve kapanış zamanı kısıtlaması yok, istediğiniz zaman alım satım yapabilirsiniz.

  • Yükselme/Düşme Sınırlaması Yok: Borsada %10 veya %20'lik yükselme/düşme limitleri gibi değil, sanal para fiyat dalgalanması üst sınır tanımaz, kısa sürede büyük yükseliş veya düşüş yaşayabilir.

  • Düşük Eşikle Alım: Ticaret birimi esnek, minimum 0.0001 BTC alınabilir (platforma göre değişir), borsadaki “en az 100 hisse al” zorunluluğu gibi katı kural yok, küçük miktarda fonla da katılabilirsiniz.

  • Anlık Ticaret (T+0): O gün alınan sanal para, aynı gün satılabilir, borsadaki gibi bir sonraki işlem gününü beklemeye gerek yok, fon devir hızı daha yüksektir.

  • Yüksek Likidite: Çekim ve nakde çevirme zaman kısıtlaması yok, platform destekliyorsa, sanal parayı istediğiniz zaman çekebilir veya fiat paraya çevirebilirsiniz, fon esnekliği yüksektir.

İkinci Bölüm: İşlem Tamamlanmasının Üç Temel Prensibi

Sanal para ticaretinin işlem mantığı, iki tür emir verme yöntemi ve bir temel kurala dayanır, yeni başlayanlar bunu özellikle kavramalıdır:

1. Limitli Emir: Kendi Fiyatınızı Belirleyin, Tamamlanmayı Bekleyin

Yatırımcılar kendi beklentilerine göre, mevcut piyasa fiyatının altında alım fiyatı veya üstünde satış fiyatı belirleyebilir. Piyasa fiyatı belirlenen fiyata ulaştığında, sistem otomatik olarak eşleştirip tamamlar. Avantajı, beklenen fiyatı kilitleyebilmesidir; dezavantajı, belirlenen fiyat piyasa fiyatından çok saparsa, uzun süre tamamlanmayabilir.

2. Piyasa Emri: Anlık Tamamlanma, Fiyat Piyasaya Göre Değişir

Belirli bir fiyat belirlemeden, mevcut piyasa gerçek zamanlı fiyatıyla doğrudan tamamlanır. Avantajı, işlem emrinin hızlıca yürütülmesini garanti etmesidir, “emir verildikten sonra tamamlanmama” durumu olmaz; dezavantajı, emir vermeden önce belirli tamamlanma fiyatını öngörememektir, piyasa dalgalanması şiddetliyse, gerçek tamamlanma fiyatı beklentiden sapabilir, belirsizlik vardır.

3. Tamamlanma Önceliği: Fiyat Önceliği, Zaman Önceliği

Bu, tüm işlemlerin temel kuralıdır:

  • Alımda, teklif fiyatı ne kadar yüksekse o emir önce tamamlanır; satışta, teklif fiyatı ne kadar düşükse o emir önce tamamlanır (fiyat önceliği).

  • Birden fazla yatırımcı aynı fiyattan teklif verirse, emir verme zamanı en erken olanın emri önce tamamlanır (zaman önceliği).

Üçüncü Bölüm: Kripto Para Ticaretinde 27 Temel Terim (Sade Açıklama)

  1. Pozisyon: Gerçek yatırım yapılan sanal para değeri, toplam fon oranına (örneğin %50 fonla coin alırsanız, %50 pozisyon).

  2. Tam Pozisyon: Tüm kullanılabilir fonu bir seferde sanal para almak, yüksek riskli işlem.

  3. Pozisyon Azaltma: Eldeki sanal paranın bir kısmını satmak, tamamen kapatmadan kalan pozisyonu korumak.

  4. Ağır Pozisyon: Eldeki sanal para değeri, toplam fonun yüksek oranını kaplar (örneğin %80'den fazla fonla coin almak).

  5. Hafif Pozisyon: Eldeki sanal para değeri oranı düşük, çoğu fon kullanılabilir durumda (örneğin %20 fonla coin almak).

  6. Boş Pozisyon: Eldeki tüm sanal parayı satmak, fon tamamen nakde döner, hiçbir pozisyon yok.

  7. Kar Alma: Önceden belirlenen kar hedefine ulaşıldığında satmak, elde edilen karı kilitlemek, sonraki fiyat düşüşünden karın erimesini önlemek.

  8. Zarar Durdur: Zarar önceden belirlenen seviyeye ulaştığında kararlılıkla satmak, zararın daha fazla büyümesini önlemek (örneğin %10 zarar edince satıp zarar durdur).

  9. Boğa Piyasası: Piyasa genel fiyatlarının sürekli yükselmesi, yatırımcı duygularının iyimser olması, kar etkisi belirgin.

  10. Ayı Piyasası: Piyasa genel fiyatlarının sürekli düşmesi, yatırımcı duygularının kötümser olması, zarar edenler çoğunlukta.

  11. Uzun Pozisyon (Uzun Yapma): Coin fiyatının gelecekte yükseleceğine inanmak, önce sanal para almak, fiyat yükseldikten sonra yüksek fiyattan satıp kar etmek.

  12. Kısa Pozisyon (Kısa Yapma): Coin fiyatının gelecekte düşeceğine inanmak, önce eldeki coini satmak (veya platformdan borç alıp satmak), fiyat düştükten sonra düşük fiyattan geri alıp farkı kar etmek.

  13. Pozisyon Açma: İlk kez sanal para almak, bir işlem başlatmak.

  14. Pozisyon Tamamlama: Aynı coini parça parça almak, örneğin önce 1 BTC alıp sonra 1 BTC daha eklemek, ortalama pozisyon maliyetini düşürmek.

  15. Geri Sıçrama: Coin fiyatı sürekli düştükten sonra, düşüş çok hızlı olduğu için kısa vadeli fiyat yükselmesi, düzeltme hareketi.

  16. Konsolidasyon (Yatay Seyir): Coin fiyatı dalgalanma幅度 küçük, uzun süre bir aralıkta salınır, belirgin yükseliş veya düşüş trendi yok.

  17. Yavaş Düşüş: Coin fiyatı büyük bir dalış yapmaz, yavaş ve sürekli düşer, zarar yavaş yavaş birikir.

  18. Dalış (Şelale): Coin fiyatı kısa sürede hızlıca çöker, düşüş幅度 büyük, piyasa panik duygusu yoğun.

  19. Zararına Satış: Alımdan sonra coin fiyatı düşerse veya kısa pozisyondan sonra fiyat yükselirse, daha büyük zararı önlemek için zorunlu olarak zararla sanal para satmak (veya geri almak).

  20. Sıkışmak: Coin fiyatının yükseleceğine inanarak alım yapıp fiyatın düşmesi; veya düşeceğine inanarak satış yapıp fiyatın yükselmesi, pozisyonun zarar durumunda kalıp çıkamamak.

  21. Kurtulma: Alımdan sonra fiyat düşüp hesapta zarar oluşması, sonraki fiyat yükselmesiyle zararı kara çevirmek, zarar durumundan kurtulmak.

  22. Fırsatı Kaçırma: Piyasayı kötümser görüp coin satmak, ama fiyatın sürekli yükselmesi, zamanında geri alamamaktan kar fırsatını kaçırmak.

  23. Aşırı Alım: Coin fiyatı sürekli yükselip yüksek seviyeye ulaşması, alıcı gücü tükenir, sonraki düşüş olasılığı artar.

  24. Aşırı Satış: Coin fiyatı sürekli düşüp düşük seviyeye ulaşması, satıcı gücü serbest kalır, sonraki yükseliş olasılığı artar.

  25. Yükseliş Tuzağı: Coin fiyatı uzun süre konsolide olur, düşüş olasılığı yüksek, kısa pozisyonlar çok satmışken, kısa taraf birden fiyatı yükselterek uzun tarafı alım yapmaya kandırır, sonra fiyatı bastırıp uzun tarafı sıkıştırır.

  26. Düşüş Tuzağı: Uzun pozisyon alımından sonra fiyatı kasıtlı bastırmak, kısa tarafın fiyatın devam düşeceğine inanarak satış yapmasını sağlamak, sonunda kısa taraf uzun taraf tuzağına düşer, yükseliş karını kaçırır.