Khi mới tiếp xúc với giao dịch tiền điện tử, khó tránh khỏi bị choáng ngợp bởi các quy tắc và thuật ngữ như “T+0”, “giao dịch giới hạn giá”, “chốt lời chốt lỗ”. Thực tế, giao dịch tiền điện tử có nhiều khác biệt cốt lõi so với giao dịch chứng khoán. Nắm vững đặc điểm giao dịch, nguyên tắc khớp lệnh và các thuật ngữ phổ biến là nền tảng cho việc thực hành suôn sẻ. Dưới đây là các điểm kiến thức chính được sắp xếp bằng ngôn ngữ dễ hiểu, giúp người mới nhanh chóng làm quen.

Một, Năm đặc tính cốt lõi của giao dịch tiền điện tử

So với giao dịch chứng khoán truyền thống, giao dịch tiền điện tử có sự khác biệt rõ rệt, các đặc điểm cốt lõi như sau:

  • Thời gian giao dịch: Hoạt động suốt năm không nghỉ, giao dịch liên tục 24 giờ, không có giới hạn thời gian mở cửa hoặc đóng cửa, có thể mua bán bất cứ lúc nào.

  • Không giới hạn tăng giảm: Không giống chứng khoán có giới hạn tăng giảm 10% hoặc 20%, biến động giá tiền điện tử không có giới hạn trên, có thể tăng hoặc giảm mạnh trong thời gian ngắn.

  • Ngưỡng mua thấp: Đơn vị giao dịch linh hoạt, có thể mua tối thiểu 0.0001 BTC (cụ thể tùy theo nền tảng), không có yêu cầu cứng nhắc như chứng khoán “ít nhất mua 100 cổ phiếu”, vốn nhỏ cũng có thể tham gia.

  • Giao dịch tức thì (T+0): Tiền điện tử mua trong ngày có thể bán ngay trong ngày, không cần chờ ngày giao dịch tiếp theo như chứng khoán, hiệu quả luân chuyển vốn cao hơn.

  • Thanh khoản cao: Rút tiền và chuyển đổi không có giới hạn thời gian, miễn là nền tảng hỗ trợ, có thể chuyển tiền điện tử ra ngoài hoặc đổi thành tiền pháp định bất cứ lúc nào, tính linh hoạt vốn mạnh.

Hai, Ba nguyên tắc cốt lõi của khớp lệnh giao dịch

Logic khớp lệnh giao dịch tiền điện tử chủ yếu dựa vào hai cách thức ủy thác và một quy tắc cốt lõi, người mới cần nắm vững:

1. Giao dịch giới hạn giá: Định giá tự chủ, chờ khớp lệnh

Nhà đầu tư có thể dựa vào kỳ vọng của mình, đặt giá mua thấp hơn giá thị trường hiện tại, hoặc giá bán cao hơn giá thị trường hiện tại. Khi giá thị trường biến động đến mức giá đã đặt, hệ thống sẽ tự động khớp lệnh. Ưu điểm là có thể khóa giá kỳ vọng, nhược điểm là nếu mức giá đặt cách xa giá thị trường quá nhiều, có thể không khớp lệnh trong thời gian dài.

2. Giao dịch giá thị trường: Khớp lệnh tức thì, giá theo thị trường

Không đặt giá cụ thể, trực tiếp khớp lệnh theo giá thời gian thực của thị trường hiện tại. Ưu điểm là đảm bảo lệnh giao dịch được thực hiện nhanh chóng, không xảy ra tình huống “đặt lệnh nhưng không khớp”; nhược điểm là trước khi đặt lệnh không thể dự đoán giá khớp cụ thể, khi biến động thị trường mạnh, giá khớp thực tế có thể lệch khỏi kỳ vọng, tồn tại sự không chắc chắn.

3. Thứ tự ưu tiên khớp lệnh: Ưu tiên giá, ưu tiên thời gian

Đây là quy tắc cốt lõi của tất cả các giao dịch:

  • Khi mua, lệnh ủy thác có giá báo cao hơn sẽ được khớp trước; khi bán, lệnh ủy thác có giá báo thấp hơn sẽ được khớp trước (ưu tiên giá).

  • Nếu nhiều nhà đầu tư báo giá giống nhau, lệnh ủy thác nào đặt sớm hơn sẽ được khớp trước (ưu tiên thời gian).

Ba, 27 thuật ngữ phổ biến cần thiết cho giao dịch tiền điện tử (giải thích dễ hiểu)

  1. Vị thế: Giá trị tiền điện tử đầu tư thực tế, tỷ lệ so với tổng vốn (ví dụ dùng 50% vốn mua coin, tức là vị thế 5 phần).

  2. Toàn vị: Sử dụng toàn bộ vốn khả dụng để mua tiền điện tử một lần, thuộc hoạt động rủi ro cao.

  3. Giảm vị: Bán một phần tiền điện tử đang nắm giữ, không thanh lý toàn bộ, giữ lại vị thế còn lại.

  4. Nặng vị: Giá trị tiền điện tử nắm giữ chiếm tỷ lệ cao so với tổng vốn (ví dụ hơn 80% vốn mua coin).

  5. Nhẹ vị: Tỷ lệ giá trị tiền điện tử nắm giữ thấp, phần lớn vốn ở trạng thái khả dụng (ví dụ 20% vốn mua coin).

  6. Rỗng vị: Bán toàn bộ tiền điện tử đang nắm giữ, vốn chuyển hết thành tiền mặt, không có vị thế nào.

  7. Chốt lời: Sau khi đạt mục tiêu lợi nhuận đã đặt, bán ra để khóa lợi nhuận đã đạt, tránh giá giảm sau đó làm lợi nhuận thu hẹp.

  8. Cắt lỗ: Khi lỗ đạt mức độ đã đặt, quyết đoán bán ra để ngăn lỗ tiếp tục mở rộng (ví dụ lỗ 10% thì bán cắt lỗ).

  9. Thị trường bò: Giá thị trường tổng thể tăng liên tục, tâm lý nhà đầu tư lạc quan, hiệu ứng kiếm tiền rõ rệt.

  10. Thị trường gấu: Giá thị trường tổng thể giảm liên tục, tâm lý nhà đầu tư bi quan, đa số bị lỗ.

  11. Đa đầu (làm nhiều): Kỳ vọng giá coin tăng trong tương lai, mua tiền điện tử trước, chờ giá tăng rồi bán giá cao để kiếm lời.

  12. Không đầu (làm khống): Kỳ vọng giá coin giảm trong tương lai, bán coin đang nắm giữ trước (hoặc mượn coin từ nền tảng để bán), chờ giá giảm rồi mua lại giá thấp, kiếm chênh lệch.

  13. Xây vị: Mua tiền điện tử lần đầu, bắt đầu một giao dịch.

  14. Bổ vị: Mua theo lô cùng một loại coin, ví dụ mua 1 BTC trước, sau đó thêm mua 1 BTC nữa, giảm chi phí vị thế trung bình.

  15. Phục hồi: Sau khi giá coin giảm liên tục, do giảm quá nhanh xuất hiện giá tăng ngắn hạn, thuộc xu hướng điều chỉnh.

  16. Điều chỉnh đĩa (đĩa ngang): Biến động giá coin nhỏ, dao động trong một khoảng thời gian dài trong một vùng, không có xu hướng tăng hoặc giảm rõ rệt.

  17. Giảm âm: Giá coin không nhảy giảm mạnh, mà giảm chậm, liên tục, lỗ dần tích lũy.

  18. Nhảy nước (thác nước): Giá coin giảm nhanh chóng trong thời gian ngắn, biên độ giảm lớn, tâm lý hoảng loạn thị trường dày đặc.

  19. Cắt thịt: Sau khi mua giá coin giảm, hoặc sau khi làm khống giá coin tăng, để tránh lỗ lớn hơn, buộc phải bán lỗ (hoặc mua lại) tiền điện tử.

  20. Bị kẹt: Kỳ vọng giá coin tăng mua vào nhưng giá lại giảm; hoặc kỳ vọng giá coin giảm bán ra nhưng giá lại tăng, dẫn đến vị thế ở trạng thái lỗ không thể thoát thân.

  21. Giải kẹt: Sau khi mua giá coin giảm dẫn đến lỗ trên sổ sách, sau đó giá coin phục hồi, cuối cùng chuyển lỗ thành lời, thoát khỏi trạng thái lỗ.

  22. Bước hụt: Do bi quan thị trường bán coin, nhưng giá coin lại tăng liên tục, không kịp mua lại, bỏ lỡ cơ hội kiếm lời.

  23. Mua quá mức: Giá coin tăng liên tục đến mức cao, sức mua cạn kiệt, xác suất giảm sau đó tăng lớn.

  24. Bán quá mức: Giá coin giảm liên tục đến mức thấp, sức bán đã giải phóng hết, xác suất phục hồi sau đó tăng lớn.

  25. Dụ đa: Giá coin điều chỉnh đĩa dài hạn, khả năng giảm lớn, không đầu đã bán lớn, lúc này không phương đột ngột kéo giá coin lên cao, dụ đa phương mua vào, sau đó lại đè giá, khiến đa phương bị kẹt.

  26. Dụ không: Sau khi đa đầu mua vào cố ý đè giá coin, khiến không đầu lầm tưởng giá coin sẽ tiếp tục giảm mà bán tháo, cuối cùng không đầu rơi vào bẫy đa đầu, bỏ lỡ lợi ích tăng giá.